با تحريم‌هاي نفتي دولت ترامپ كه از سال 1397 عليه ايران اعمال شد، مشخص شد كه ايران براي تامين انرژي بايد روي منابعي غير از نفت براي نيازهاي برق و اقتصادي خود تكيه كند. مشخص شده است كه انرژي زمين گرمايي به عنوان يك منبع جديد بالقوه انرژي در ايران است.  نفت براي دهه‌ها جزو منبع اصلي تامين انرژي ايران بوده است. اين كشور بيش از 208 ميليارد بشكه ذخاير نفت خام اثبات شده دارد كه زيربناي توليد سالانه حدود 2.3 ميليون بشكه در روز تا سال 2019/1398 بوده است. با افزايش رشد سالانه توليد ناخالص داخلي از كمتر از 6 درصد در سال 2006 به بيش از 12 درصد در سال 2016 و با افزايش 40 درصدي مصرف انرژي اوليه در اين دوره انرژي مورد نياز تامين شد و البته از طريق مصرف ناقص سوخت در خودروها، كارخانه‌ها و نيروگاه‌ها به صورت آلودگي شديد هوا كه منجر به بيماري‌هاي مختلف در شهرورندان ايراني شده، هزينه سنگين آن پرداخت شده است.  اتكا به نفت هم نماد تركيب انرژي نامتعادل و هم منشا عدم توجه جدي به انرژي پاك در ايران بوده است. گاز طبيعي و نفت 98 درصد از كل مصرف انرژي اوليه ايران در سال 2018 را به خود اختصاص دادند. نيروگاه‌هاي سوخت فسيلي ظرفيت كل توليد انرژي بيش از 60 هزار مگاوات را در سال 2014 داشتند كه اكثريت قريب به اتفاق كل انرژي كشور است. ظرفيت برق حدود 75 هزار مگاوات است. تنوع بخشيدن به تركيب انرژي كشور، با مطالعه‌ منابع انرژي‌ها پاك و تجديدپذير از دهه پنجاه خورشيدي آغاز شده است. ايران جغرافياي فيزيكي لازم براي ساخت انرژي‌هاي زمين گرمايي دارد، به نحوي كه حدود 9 درصد از زمين‌هاي ايران مي‌تواند محل سخت نيروگاه‌هاي زمين گرمايي باشد. وزارت نيرو 10 «منطقه با پتانسيل زمين گرمايي بالا» را در سراسر كشور شناسايي كرد.  برخلاف واحدهاي حرارتي كه سوخت‌هاي فسيلي را مي‌سوزانند، نيروگاه‌هاي زمين گرمايي انتشار دي‌اكسيدكربن كمي دارند.  

انتشار دي اكسيدكربن از نيروگاه‌هاي زمين گرمايي كمتر از 5 درصد از نيروگاه‌هاي معمولي زغال‌سنگ است. تا سال 2015، ظرفيت انرژي زمين گرمايي در سراسر جهان به 13 گيگاوات رسيد كه 28 درصد آن در ايالات متحده نصب شده است. تركيه، يكي از كشورهاي پيشرو در منطقه در صنعت زمين گرمايي، در حال برنامه‌ريزي براي افزايش ظرفيت نصب شده خود تا سال 2023 به 2.5 گيگاوات است.
بررسي تغييرات دماي سطح زمين در اطراف آتشفشان دماوند و مطالعه ناهنجاري حرارتي مرتبط با فعاليت زمين گرمايي مناطق ناهنجار حرارتي رابطه فضايي نزديك با گسل‌ها، چشمه‌هاي آب گرم، سنگ‌شناسي، تغييرات هيدروترمال، مناطق تغيير شكل فعال و داده‌هاي جريان حرارت بالا زيرسطحي نشان داده است. نواحي ناهنجاري حرارتي مربوط به فعاليت زمين گرمايي، اوج حرارتي در سال 1386 نشان داد كه در آن خروج دود و لرزه‌خيزي بالاتر در محدوده قله دماوند از سوي نگارنده بررسي شد. استان تهران و البرز براساس سرشماري سال ۹۵ حدود ۱۶ ميليون نفر و استان مازندران حدود ۵ ميليون نفر جمعيت دارد، بنابراين مي‌توان برآورد كرد حدود ۲۲ ميليون نفر در نزديكي يا شعاع ۱۰۰ كيلومتري اين آتشفشان به عنوان مهم‌ترين آتشفشان كشور زندگي مي‌كنند. با توجه به وجود مخزن ۴۰۰ كيلومتر مربعي گدازه در دماوند اگر حفاري صورت بگيرد، مي‌تواند برق منطقه دشت هراز را با ۱۰۰ هزار نفر جمعيت تامين كند.
نيروي زمين گرمايي دست‌كم از سال 1979 يك محرك مهم براي دماي جهاني بوده است. اين بر اساس توانايي اثبات شده انرژي زمين گرمايي براي افزايش همرفت گرمايي در پوسته و همچنين اثر بر اتمسفر است. گرماي زمين گرمايي مي‌تواند همرفت گرمايي را تحريك كند و به صورت سازوكار مهم انتقال گرماي اقيانوس به اتمسفر پوشاننده زمين عمل كند. 
اولين نيروگاه زمين‌ گرمايي مشكين‌شهر در استان اردبيل با ظرفيت توليد ۵۵ مگاوات آماده بهره‌برداري است. در اين نيروگاه آب از طريق لوله به زير زمين تزريق مي‌شود و با گرماي ۲۵۰ تا ۵۰۰ درجه، آب به بخار تبديل شد و سپس اين بخار به سطح زمين آمده و توربين بخار را به گردش درمي‌آورد.
پيش‌بيني مي‌شود كه تعداد كلانشهرها در جهان تا سال 2030 از 33 به 43 افزايش يابد. افزايش تقاضاي انرژي، به موازات رشد جمعيت و تغييرات آب و هوايي، نيازمند سرمايه‌گذاري فوري در انرژي‌هاي پايدار است. پايگاه بالقوه منابع زمين گرمايي براي پوشش تقاضاي برق مسكوني براي كلانشهر‌ها مهم دنيا بر اساس جمعيت كنوني‌شان كافي است و حتي بيش از ميزان مورد نياز كنوني‌شان است. انرژي زمين گرمايي، يك منبع مهم انرژي پاك مستقل از شرايط اقليمي مي‌تواند به‌طور قابل توجهي به نيازهاي انرژي، بهبود كيفيت هوا و كربن‌زدايي كلانشهرهاي جهان كمك كند. 
دولت‌ها و مردم در مورد مزاياي زمين گرمايي بايد آموزش ببينند. علاوه بر اين، اين سياست‌هاي انرژي همراه با سرمايه‌گذاري در تحقيق و توسعه براي اطمينان از ادغام موفقيت‌آميز زمين گرمايي در تركيب تامين انرژي آينده مورد نياز است.

دکتر مهدی زارع

عضو وابسته فرهنگستان علوم و استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

No comments

توسط گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم روز چهارشنبه 12 خرداد 1395 همایش یک روزه ای با عنوان «چالش های تولید محصول های گلخانه ای» با حضور جمع کثیری از اعضای گروه علوم کشاورزی فرهنگستان، استادان و اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، مسئولان و کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان ها و مؤسسات تحقیقاتی کشاورزی در سالن کنفرانس فرهنگستان برگزار شد. در مراسم افتتاحیه این همایش ابتدا آقای دکتر عباس شریفی تهرانی رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم ضمن خیرمقدم به حاضران، درباره اهم فعالیت های گروه علوم کشاورزی سخنانی بیان کرد و با اشاره به همایش های برگزارشده توسط گروه، درخصوص اهداف همایش چالش های تولید محصول های گلخانه ای توضیحاتی بیان نمود و اظهار امیدواری کرد نتایج همایش برای مسئولان و دست اندرکاران مثمر ثمر و راهگشا باشد. آقای دکتر محمد شاهدی معاون پژوهشی علوم محض و کاربردی فرهنگستان علوم دیگر سخنران مراسم افتتاحیه همایش بود. ایشان در سخنان خود با اشاره به فعالیت های علمی و پژوهشی فرهنگستان که به مسائل کلان و مشکلات مبتلا به کشور نظر دارد، یکی از مسائل مهم کشور در بخش کشاورزی، صنعتی و حوزه سلامت را مسائل گلخانه ها دانست. آقای دکتر شاهدی با اشاره به اینکه فرهنگستان در ماه گذشته همایش دو روزه ای با موضوع بحران آب برگزار کرده است، افزود: یکی از راه هایی که برای کاهش مصرف آب مورد توجه قرار دارد، تغییر الگوی کشت و روش های تولید محصول با مصرف آب کمتر است و از این تولید محصول گلخانه ای در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. معاون پژوهشی فرهنگستان علوم در ادامه برخی چالش های تولید محصول گلخانه ای را برشمرد. آقای دکتر مصطفی مبلی عضو وابسته گروه علوم کشاورزی فرهنگستان و دبیر علمی همایش نیز در مراسم افتتاحیه گزارشی از برنامه های همایش، مقالات و سخنرانی های پذیرفته شد و اهداف همایش بیان کرد.

در این همایش و در دو نشست ده مقاله و سخنرانی توسط استادان و صاحبنظران به شرح ذیل ارائه شد:

- سیاست های کلان وزارت جهاد کشاورزی در گسترش تولیدات گلخانه ای (مهندس محمد کیایی، مدیرکل دفتر امور گلخانه ها وزارت جهاد کشاورزی)

- تعیین نیاز آبی و بهره وری آب در محصولات گلخانه ای (دکتر جهانگیر عابدی کوپایی، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان)

- چالش های فرا روی تولید محصولات سالم در گلخانه (مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان)

- مدیریت آفات گیاهان گلخانه ای (دکتر محرمی پور، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)

- مدیریت بیماری های گیاهان گلخانه ای (دکتر ابوالفضل سرپله عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی)

- مدیریت گلخانه ها و ارزیابی عوامل مؤثر در بهبود آن (دکتر امیر مظفر امینی، دانشیار گروه اقتصاد و توسعه روستایی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان)

- اثر عوامل محیطی بر طراحی سازه و نوع پوشش گلخانه (دکتر نعمت اله اعتمادی، دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان)

- ویژگی های فیلم های پلاستیکی جدید برای پوشش دهی گلخانه ها (دکتر علی هدایتی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت پرشین پلیمر)

- سازه های گلخانه مناسب ایران (دکتر قاسم زارعی، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات فنی مهندسی کشاورزی)

- اهمیت تغذیه بهینه در کشت های گلخانه ای (دکتر علیرضا بابایی، عضو هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)

در نشست سوم که در بعد از ظهر برگزار شد، شرکت کنندگان در همایش در جلسه میزگردی به بحث و تبادل نظر پیرامون موضوعات مطرح شده پرداختند. در بخش پایانی همایش، با حضور آقایان دکتر شریفی تهرانی، دکتر خوشخوی و دکتر مبلی لوح تقدیر و هدایایی به سخنرانان اهداء شد.

روابط عمومی فرهنگستان علوم

No comments

درگذشت دکتر علی شریعتمداری استاد فقید تعلیم و تربیت هرچند در شرایطی رخ داد که فضای خبری کشور تحت‌تاثیر درگذشت حضرت آیت‌الله آقای هاشمی‌رفسنجانی قرار داشت، اما از دید اهل علم و فرهنگ و سیاست پوشیده نماند. یکی از نخستین پیام های تسلیت توسط رئیس فرهنگستان علوم ایران آقای دکتر رضا داوری اردکانی صادر شد. او در پیام خود ضمن ابراز تاسف از درگذشت نخستین رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران می نویسد: «دکتر شریعتمداری در حوزه تعلیم و تربیت صاحبنظر بود و در مدتی بیش از نیم قرن کتاب‌های خوبی نوشت و دانشجویان فاضل در سایه تعلیم و تربیت او پرورده شدند. نظر خاص دکتر شریعتمداری که همواره بر لزوم عملی شدنش تاکید و اصرار داشت، اصلاح روش آموزش بود که حل همه مسائل تعلیم و تربیت را در گرو عملی شدن آن می‌دانست. امیدواریم که شرایط برای عملی شدن این طرح مهم فراهم شود و آرزوی استاد فقید، جامه تحقق پوشد». در مراسم خاکسپاری و ترحیم مرحوم دکتر شریعتمداری هم صحبت های مهمی از سوی چهره های مختلف علمی و فرهنگی کشور ایراد شد. یکی از این چهره ها آقای دکتر مهدی گلشنی بود که سخنانش از آن زاویه دارای اهمیت بود که این دو استاد علاوه‌بر حضور در فرهنگستان علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان استاد فلسفه علم و استاد تعلیم و تربیت نیز شناخته می‌شدند. دکتر گلشنی در آن مراسم می‌گوید: «مرحوم جناب آقای شریعتمداری انسانی بسیار دلسوز و معلمی خدمتگزار بود که دغدغه اسلام و ایران در سراسر وجودش موج می‌زد. از بدو تاسیس ستاد انقلاب فرهنگی بنده در گروه علوم پایه آن ستاد به خدمت مشغول شدم و ارتباط بنده با ایشان به عنوان یک عضو موثر در ستاد انقلاب فرهنگی از آن زمان آغاز شد. از سال ۱۳۶۹ و تجدید ساختار فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران با ریاست ایشان، ارتباط ما بیشتر و عمیق‌تر شد.» دکتر گلشنی در صحبت‌های خود درباره ابعاد شخصیتی شریعتمداری نیز می گوید: «ایشان فردی متشرع، باتقوا و سلیم‌النفس بود. دغدغه نسبت به حوزه حیاتی و سرنوشت‌ساز تعلیم و تربیت در سراسر وجود ایشان مشاهده می‌شد و همواره نسبت به کاستی‌های این حوزه حساسیت داشت».

اینک که یک سال از آن روز می گذرد و جای خالی استاد فقید دکتر علی شریعتمداری هنوز احساس می شود، یاد و نام مردی که به پاس خدمات علمی و فرهنگی، مدال درجه یک علمی و نشان درجه یک تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرد گرامی باد.

روابط عمومی فرهنگستان علوم

No comments

کشور ایران از نظر غنای ذخایر ژنتیکی گیاهی دارای جایگاه بسیار ویژه ای در جهان است و از سوی دیگر در اثر فعالیت‌ های انسانی و همچنین عوامل اقلیمی و قهری طبیعی، بخش های قابل توجهی از زمین های کشاورزی، فضاهای سبز شهری، عرصه های طبیعی و محیط زیست کشور در معرض آسیب های جدی قرار دارند. به منظور بهره گیری از تجارب پژوهشگران بین المللی و ملی جهت احیاء و بهره برداری بهینه از ذخایر ژنتیکی گیاهی جهت رفع دشواری های یاد شده، همایش بین المللی با همکاری انجمن بین المللی علوم باغبانی (ISHS) و به میزبانی دانشگاه شیراز، از 27 تا 31 اردیبهشت ماه 1395 در شهر شیراز برگزار شد. بسیاری از محورهای اصلی این همایش بر مبنای مشکلات کنونی کشور از جمله تغییرهای اقلیم، خشکسالی، کاهش منابع آبی، خشک شدن تالاب ‌ها، شور شدن خاک و آب، بیابانزایی، ریزگردها و غیره تنظیم شده بود.

همایش به میزبانی دانشگاه شیراز و با همکاری انجمن بین المللی علوم باغبانی (ISHS)و انجمن علوم باغبانی ایران (IRSHS) و با حمایت فرهنگستان علوم و دیگر نهادها برگزار شد.

دبیر علمی این همایش آقای دکتر مرتضی خوشخوی عضو پیوسته فرهنگستان علوم و استاد بخش علوم باغبانی دانشگاه شیراز و دبیر اجرایی آن آقای دکتر علی قرقانی عضو هیأت علمی بخش علوم باغبانی دانشگاه شیراز بودند. شورای علمی همایش از 12 کشور مختلف در سطح جهان تشکیل شده بود و همایش به طور کامل به زبان انگلیسی برگزار شد. در جمع،103مقاله به همایش ارسال شد و همچنین 5 مقاله کلیدی دعوتی در همایش ارائه شد. از میان مقاله های دریافت شده 33 مقاله برای سخنرانی و 60 مقاله برای پوستر برگزیده و بقیه رد شد.

سخنران­ های کلیدی این همایش، آقای پروفسور اسماعیل فلاحی از دانشگاه آیداهو آمریکا، آقای دکتر دامیانو آوانزاتو رئیس کمیسیون ذخایر ژنتیکی گیاهی انجمن بین المللی علوم باغبانی (ISHS) از کشور ایتالیا، خانم پروفسور لامیس چالاک مشاور پروژه ای مطالعه و حفاظت ذخایر  ژنتیکی گیاهی فائواز کشور لبنان، آقای دکتر جواد مظفری مدیر کل روابط بین الملل سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی ایران و رئیس بانک ژن گیاهی از کشور  ایران و آقای دکتر سرجیو ماپلی از مؤسسه بیولوژی و بیوتکنولوژی کشاورزی شورای تحقیقات ملی از کشور ایتالیا، بودند. همچنین در این همایش میزگرد تخصصی در مورد طرح کلان ملی ذخایر ژنتیکی گیاهی ایران برگزار شد.

لازم است ذکر شود که در این همایش پروفسور دامیانو آوانزاتو نماینده ISHS به اتفاق پروفسور فلاحی، از طرف انجمن بین المللی علوم باغبانی، دو مدال به آقایان دکتر مرتضی خوشخوی دبیر علمی و دکتر علی قرقانی دبیر اجرایی همایش اهدا کردند.

روابط عمومی فرهنگستان علوم

No comments