کتاب شکستگی در سنگ منشا زمین شناسی و رفتار مهندسی؛ اثر آقای دکتر حسین معماریان عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و استاد دانشگاه تهران و آقای دکتر بهزاد تخم چی توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد.
زمینۀ اصلی بررسی‌های این کتاب شکستگی‌ها، یا به‌زبانی گسستگی‌های ساختاری سنگ، است. شکستگی‌ها از یک سو می‌توانند خاستگاه منابع معدنی مفید بوده و از سوی دیگر نقشی منفی در فعالیت‌های عمرانی و معدنی بازی کنند. در همۀ این موارد شناسایی مشخصات و رفتار شکستگی‌ها از اهداف اصلی فعالیت‌های اکتشافی است. اکتشاف شکستگی‌ها در مواردی برای بررسی نقش مثبت آنها صورت می‌گیرد. از آن جمله است اکتشاف منابع نفت و گاز در مخازن شکسته؛ اکتشاف آب از منابع کارستی، اکتشاف انرژی زمین گرمایی و بالاخره اکتشاف مواد معدنی متنوع تجمع یافته در شکستگی‌های سنگ. اکتشاف شکستگی‌ها در بسیاری موارد نیز برای بررسی و تعیین نقش منفی آنها در فعالیت‌های مهندسی انجام می شود. فرار آب از طریق شکستگی‌ها، از تکیه گاه‌ها و دیوارۀ مخازن سدها؛ ناپایداری دامنه‌ها، تونل‌ها و مغارهای زیر زمینی، به‌علت ریزش و لغزش قطعات سنگ شکسته و آلوده شدن منابع آب، و صدمه به‌محیط زیست از طریق نشت آلاینده‌ها توسط شکستگی‌های سنگ، مواردی از نقش منفی شکستگی هاست.
کتاب شکستگی در سنگ در شش بخش و بیست و یک فصل مستقل تدوین شده است. بخش اول کتاب به مکانیک شکست و رابطۀ بین تنش و تغییرشکل در توسعه شکستگی‌ها می‌پردازد. بخش دوم کتاب به زمین شناسی شکستگی ها، اختصاص یافته و در آن خاستگاه و مشخصات شکستگی‌های کششی، یعنی درزها و شکستگی‌های برشی، یعنی گسل‌ها؛ مورد بحث قرار گرفته است. اکتشاف شکستگی‌ها موضوع اصلی بخش سوم کتاب است. در فصل‌های این بخش، روش‌های اکتشافات سطحی و زیرسطحی شکستگی‌ها و همچنین شناسایی شکستگی‌ها توسط طبقه بندی کننده‌ها و ترکیب اطلاعات، مورد بحث قرار گرفته است. عنوان بخش چهارم کتاب تحلیل شکستگی‌ها است و در آن روش‌های تحلیل یک یا دو متغیره، مطالعه فراکتالی شکستگی‌ها و در کنار آن نقش شکستگی‌ها در طبقه بندی توده سنگ و شاخص مقاومت زمین شناختی، عرضه شده است. بخش پنجم کتاب به مدل‌سازی شکستگی‌ها پرداخته است. آخرین بخش کتاب نیز بهرفتار شکستگی‌ها در کاربردهای مهندسی اختصاص یافته است. مخازن نفت و گاز شکسته، آبشکافت، جریان سیال در شکستگی‌ها و شکستگی‌ها و معدنکاری، عناوین فصل‌های این بخش هستند.
مطالب این کتاب می‌تواند مورد استفاده دانشجویان و کارشناسان رشته‌های مهندسی عمران، معدن، نفت، منابع آب و زمین شناسی قرارگیرد. فصول کتاب در کنار ارتباطی که با هم دارند، به‌صورت مستقل تهیه شده اند، در نتیجه می‌توان بسته به‌نیاز و با توجه به‌هدف‌ها، مجموعه‌ای منتخب از آنها را در یک درس، عرضه نمود.
روابط عمومی فرهنگستان علوم
