مدیریت دانش

دکتر عبدالله آقائی و زهرا لطفی

انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

اگرچه مدیریت دانش، یکی از اصطلاحات جدید و نوظهور در مدیریت است، اما موضوع دانش از بدو خلقت انسان وجود داشته است. یکی از توانمندی‌های انسان در قیاس با سایر موجودات، کسب دانش و بکارگیری آن می‌باشد. دانش سازمانی نیز از ابتدای شکل‌گیری مجموعه‌هایی با اهداف مشترک، به وجود آمده است و همواره به عنوان یک قابلیت انسانی و مزیت رقابتی در سازمان‌ها مطرح بوده است. امروزه، دانش برای افراد و سازمان‌ها اهمیت بیشتری یافته و به عنوان یک دارایی مهم محسوب می­شود.

از بُعد سازمانی، یکی از مهمترین پرسش‌هایی که زمینه مدیریت دانش مطرح می‌شود آن است که سازمان چه نوع دانش‌هایی را نیاز دارد. چه مقدار از آن را در اختیار دارد و چگونه باقی آن را می‌تواند کسب کند. بدین ترتیب مکانیزمی باید وجود داشته باشد که به صورت پویا نیازهای دانشی را شناسایی کند و مرتباً به‌هنگام شود و این در واقع هدف اصلی مدیریت دانش است. در جامعه و صنعت امروز، اهمیت مدیریت دانش سبب شده تا سازمان‌ها، واحدی را بدین منظور در نمودار سازمانی خود ایجاد نمایند.

از بُعد آکادمیک، مدیریت دانش به عنوان درسی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در برخی دانشگاه‌های دنیا، از سال‌ها پیش در حال تدریس است که البته در برخی موارد به عنوان مهندسی دانش نیز شناخته می‌شود. در برخی دانشگاه‌های داخل کشور نیز، مدیریت دانش در سال‌های اخیر در رشته‌های مهندسی صنایع، مدیریت و یا سایر رشته‌های مرتبط، در حال تدریس می‌باشد.

منابع درسی برای مدیریت دانش اگرچه از لحاظ تعداد روزافزون است، اما کتابی که تمامی مفاهیم، اصول، روش­ها و کاربردهای مدیریت دانش را دربر گرفته باشد، کمتر دیده می‌شود. کتب لاتین موجود هم معمولاً به گونه‌ای نگاشته شده­اند که هر بخش کتاب توسط یک نویسنده مجزا نوشته می­ شود. در کتاب حاضر سعی شده است که اهم محورهای مدیریت دانش مطرح شود به طوری­که علاوه بر جنبه‌های آکادمیک و علمی مدیریت دانش که وجه تمایز این کتاب به عنوان یک منبع مناسب برای درس مدیریت دانش و مباحث مرتبط می‌باشد، بتوان از مطالب آن برای استقرار مدیریت دانش در یک سازمان نیز استفاده کرد. سرفصل­ های کتاب عبارتند از:

1. تاریخچه و دلیل پیدایش مدیریت دانش
2. اهمیت مدیریت دانش
3. نیازمندی‌های استقرار مدیریت دانش
4. مفاهیم و تعاریف دانش
5. تحلیل مدیریت دانش
6. راهبرد مدیریت دانش سازمان‌دهی مدیریت دانش
7. سازمان‌دهی مدیریت دانش
8. بودجه و مدیریت دانش
9. منابع انسانی در مدیریت دانش
10. فناوری مدیریت دانش
11. اندازه‌گیری عملکرد مدیریت دانش
12. استقرار مدیریت دانش
13. موفقیت و شکست مدیریت دانش
14. کسب دانش از داده‌های انبوه

به ­طور خلاصه می­ توان اذعان کرد که استقرار و بکارگیری موفق مدیریت دانش، به حفظ و صیانت از منابع مادی و معنوی هر سازمانی می­ انجامد.