به مناسبت روز جهانی محیط زیست روز چهارشنبه 18 خرداد 1401، همایشی با موضوع «آموزش و ارتقاء فرهنگ‌سازی حفاظت محیط زیست» در تالار اجتماعات فرهنگستان علوم ایران برگزار شد. در این همایش دو سخنرانی کلیدی ایراد شد. در سخنرانی نخست آقای دکتر مهدی سهرابی عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر به موضوع "آموزش و پرورش رکن توسعه پایدار کشور بویژه در حفاظت محیط زیست" با تأکید بر نقش پرورش در چرخه آموزش و پرورش کشور (پیوست ۱) پرداخت و در سخنرانی دوم آقای دکتر مسعود تجریشی استاد دانشگاه صنعتی شریف در زمینه "نقش سازمان حفاظت محیط زیست در آموزش و پرورش محیط زیست" با تاکید بر چالش‌های محیط زیستی (پیوست ۲) سخنانی ایراد نمود.

پس از آن در میزگردی با شرکت آقایان دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر جعفر توفیقی، دکتر مهدی سهرابی، دکتر محمد شاهدی، دکتر جلال شایگان و دکتر سیدمصطفی محقق داماد، آموزش و پرورش به ویژه در حفاظت محیط زیست در چرخه آموزش و پرورش کشور (یعنی از دوران جنینی، دامان مادر، مهد کودک، پیش‌دبستان، دبیرستان، دانشگاه، حرفه‌ای، آموزش مردم و بازگشت دوباره به چرخه) به بحث گذاشته شد. جمع‌بندی آقای دکتر مهدی سهرابی دبیر همایش از مباحث مطرح شده و تأکید شده در میزگرد به شرح ذیل است:

- "درس‌های آموخته و تجربه‌های اندوخته" بیش از۵۰ سال آموزش و پرورش کشور نشان می‌دهد که توانایی‌های دانشجویان در موارد مختلف از جمله "درک و پاسخ مفهومی"، "خلاقیت و نو آوری"، "اطلاعات عمومی در رابطه با شعر و ادب، تاریخ و جغرافی"، و نظایر آن با گذشت زمان بسیار ضعیف‌تر شده است و لازم است اقدامات لازم پرورشی در چرخه آموزش و پرورش کشور انجام پذیرد.

- یکی از عمده‌ترین دلایل این چالش‌ها مغفول ماندن پرورش در چرخه آموزش و پرورش کشور است.

- "آموزش" مربوط به موضوعاتی معین است که توسط یک معلم، مربی یا استاد با اهداف معین زمان‌بندی شده در کلاس تدریس می‌شود. ولی "پرورش" فرایندی گسترده و پیوسته است و عوامل زیادی از والدین گرفته تا معلم، دبیر، استاد، مدیران و برنامه‌های پرورشی هر مقطع و عوامل تأثیرگذار برآن در کلاس درس و خارج از آن مثل سرگرمی‌های خانگی، هم بازی‌ها، مراکز مذهبی، رسانه‌های گروهی، امور هنری، اینترنت، و…در آن دخالت دارند.

- هدف اصلی آموزش و پرورش در مقاطع چرخه باید پرورش‌ استعدادها باشد چون آموزش به خودی خود در هر مقطع یک ابزار است. لذا یک برنامه پرورشی باید به کمک آموزش انجام پذیرد، چرا که بدون آموزش، پرورش مؤثر نخواهد بود.

- با وجود اینکه برنامه‌های جامع آموزشی در زمینه حفاظت محیط زیست اخیراً توسط سازمان حفاظت محیط زیست ارائه شده است ولی متأسفانه با نداشتن برنامه آموزشی و به ویژه پرورشی قابل اجرا، به نظر نمی‌رسد که اثر و نتیجه‌ای حاصل شده است.

- آموزش و پرورش فقط مختص به وزارت آموزش و پرورش نیست و لازم است در مقاطع مختلف چرخه آموزش و پرورش کشور اجرا شود.

- نظام آموزش و پرورش کشور به طور کلی بر روش‌های سنتی از بر کردن مطالب درسی هنوز استوار است. این چالش‌ها به علاوه تست محوری در بسیاری از مقاطع آموزش و پرورش، نظام آموزش و پرورش کشور را نگران کننده و بحرانی کرده است.

- با وجود اینکه برنامه تحصیلات دکتری نقش کلیدی در ارتقاء علمی و فناوری در سایر رشته‌ها داشته است مدرک‌گرایی و تولید بی‌رویه مدارک تحصیلات تکمیلی به ویژه دکتری بطور کلی نظام آموزشی بویژه در دانشگاه‌ها را نگران کننده و ناپایدار کرده است.

- با عنایت باینکه چالش‌های موجود درچرخه آموزش و پرورش کشور بسیار گسترده است، نیاز است تصمیم‌سازی اساسی در سطح عالی کشور انجام شده و به دولت و اعضاء آن جهت اجراء ابلاغ شود.

- رشد علوم و فناوری‌های نوین در جهان آنقدر زیاد است که نمی‌توان از راه آموزش به آنها تسلط پیدا کرد. ولی در چرخه آموزش و پرورش کشور لازم است روش‌هایی پرورشی اتخاذ شود که بتوانیم دانش آموختگان را توانا کنیم که ضمن اشراف پیدا کردن به علوم پایه و دانش روز، بتوان توانایی تفکر، تحلیل و انتقاد، درک و پاسخ مفهومی، ارتباطات، هم‌فکری و کار جمعی، ابتکار و خلاقیت در نوآوری، اخلاق حرفه‌‌ای و مهارت و تخصص بویژه مهارت زندگی در آنها مانند چراغی بیافروزیم که بتوانند برای تغییرات روز به روز جهانی آینده مثلاً تا ۳۰ سال آینده انعطاف‌پذیری پیدا کنند. چنین توانایی‌های فردی می‌تواند از طریق مقاطع تحصیلی مختلف در چرخه آموزش و پرورش کشور پرورش یابد که بر آن اساس شیوه‌های نوین آموزش و پرورش لازم است هم برای معلم، دبیر و استاد و هم برای دانشجو به روز رسانی شده و اجراء شود.

- تجهیز معلمان، دبیران، استادان مجرب و دانشمند رکن توسعه پایدار کشوررا تشکیل می‌دهند و تکریم مالی و معنوی از آنان دراین فرایند یک اصل است.

- شاخه مهندسی محیط زیست و انرژی و شاخه بین گروهی محیط زیست فرهنگستان علوم در نظر دارند که برنامه آموزش و پرورش در حفاظت محیط زیست را به عنوان رکن توسعه پایدار کشور با تأکید بر پرورش را مانند این همایش پیگیری و به طور دوره‌ای برگزار کنند.

پیوست 1: آموزش و پرورش رکن توسعه پایدار بویژه در حفاظت مردم و محیط زیست: چالش‌ها و نابرابری‌ها؛ سخنرانی دکتر مهدی سهرابی

پیوست 2: نقش سازمان حفاظت محیط زیست در آموزش و پرورش محیط زیست؛ سخنرانی دکتر مسعود تجریشی