مسئله وجود زهرابه های قارچی در محصولات کشاورزی در تاریخ 97/2/19 در جلسه ای با حضور جمعی از اعضای گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم، اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و سازمان های پژوهشی و صاحب نظرانی از مؤسسات دیگر و با سخنرانی جناب آقای دکتر مهدی رزاقی ابیانه از انستیتو پاستور ایران و سرکار خانم دکتر منصوره میرابوالفتحی از مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور مورد بررسی قرار گرفت.

بیانیه زیر شامل جمع بندی مطالب ارائه شده در جلسه مزبور برای توجه و اقدام مسئولین و آگاهی عامه مردم می باشد.

۱- قارچ ها افزون بر اینکه مهمترین گروه بیمارگرهای  گیاهی را تشکیل می دهند و از این راه خسارت های سنگینی به محصولات کشاورزی وارد می کنند، در مواردی قادرند با تولید زهرابه های خطرناک، مصرف محصولات را به شدت غیر بهداشتی نمایند. این زهرابه ها متابولیت های ثانویه قارچ ها هستند که می توانند در مقدارهای کم روی اندام های داخلی و فیزیولوژی مصرف کنندگان تاثیر نامطلوب داشته و در مواردی کشنده باشند.

۲- در حال حاضر مهمترین زهرابه های قارچی در کشور افلاتوکسین، فوموتوکسین، اوکراتوکسین، تریکوتسین و زیرالنون می باشند. این زهرابه ها به طور عمده توسط گونه ها یا نژادهایی از جنس های های Aspergillus، Penicillium و Fusarium تولید می شوند. ارگوتیسم که ناشی از زهرابه قارچی به نام  Claviceps purpureaدر چاودار و برخی دیگر از انواع غلات است از صدها سال پیش شناخته شده بوده است.

۳- زهرابه های قارچی در بسیاری از محصولات غذایی مانند پسته، بادام، بادام زمینی، ذرت، گندم، کشمش، انجیر و شیر و فراورده های آنها مانند نان، روغن و انواع فراورده های شیر ردیابی شده اند.

۴- زهرابه های قارچی می توانند به طور مستقیم بر مصرف کنندگان محصولات غذایی اثر بگذارند و یا با مصرف محصولات آلوده توسط دام ها و طیور وارد چرخه غذایی شده و گوشت و شیر و فرآورده های آنها را آلوده سازند. اثر زهرابه ها می تواند در کوتاه مدت ظاهر شود و یا با جمع شدن تدریجی زهرابه در بدن اثر تجمعی (کومولاتیو) پدید آید.

۵- آسیب های جدی به کبد، کلیه، مجاری صفرا، ریه، مری و جنین ناشی از زهرابه های قارچی و ارتباط این زهرابه ها با برخی سرطان ها به اثبات رسیده است.

۶- علاوه بر اثرهای بهداشتی، زهرابه های قارچی از دیدگاه اقتصادی نیز بسیار مهم هستند زیرا ممکن است باعث تلف شدن دام و طیور و نامرغوبی محصول شوند؛ چنانکه در برخی از موارد صادرات پسته ایران به دلیل آلودگیِ بیش از حد مجاز به افلاتوکسین، دچار اختلال شده است.

۷- متاسفانه در حال حاضر مسئله زهرابه های قارچی آن طور که باید و شاید در کشور مورد توجه قرار نگرفته و سازمان فعالی که متولی نظارت بر محصولات مختلف از نظر آلودگی به زهرابه ها باشد وجود ندارد.

۸- با توجه به خطرهای آلودگی محصولات غذایی به زهرابه های قارچی و نیز سم های دفع آفات گیاهی، موارد زیر پیشنهاد می شود:

    الف. سازمانی فعال با امکانات و اختیارهای لازم برای رصد این ترکیبات در محصولات غذایی اعم از تازه و فراوری شده تشکیل شود.

    ب. مسئله احتمال آلودگی محصولات به زهرابه و سم و جلوگیری از فروش و مصرف محصولات آلوده به طور مکرر از طریق رسانه های همگانی به آگاهی عموم رسانده شده و آموزش های لازم در این باره داده شود.

    پ. برنامه ای ملی برای کنترل قارچ های تولید کننده زهرابه تدوین و اجرا شود. این برنامه می تواند دربرگیرنده اقدامات بهداشتی برای جلوگیری از آلودگی، استفاده از مهار کننده های طبیعی، تقویت سویه های غیر مولد زهرابه قارچ ها، تولید و استفاده از ارقم های گیاهی مقاوم به قارچ های مولد زهرابه، تناوب زراعی، سم زدایی و در صورت لزوم کنترل شیمیایی با ترکیب های کم خطر باشد. با توجه به امکان آلودگی های پس از برداشت، برای جلو گیری از آلودگی در حین حمل و نقل و نگهداری محصولات به ویژه در انبارها اقدام لازم به عمل آید.