روز چهارشنبه 11 اردیبهشت 1398، به همت گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم، یک جلسه سخنرانی تخصصی با عنوان «کشاورزی هوشمند، فرصت ها و چالش ها» برگزار شد. در این نشست که دبیر فرهنگستان، رئیس و اعضای پیوسته و وابسته گروه علوم کشاورزی فرهنگستان، چند تن از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و استادان و اعضای هیأت علمی دانشگاه ها حضور داشتند، آقای دکتر عبدالمجید مهدوی دامغانی دانشیار اگرو اکولوژی پژوهشکده محیطی دانشگاه شهید بهشتی و همکار مدعو شاخه زراعت و اصلاح نباتات گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم به ایراد سخن پرداخت.
در ابتدای جلسه آقای دکتر عباس شریفی تهرانی رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان ضمن خوشامدگویی به حاضران در جلسه بر واژه زیبا و فارسی هوشمند تأکید کرد. ایشان یادآور شد که در این سلسله سخنرانی ها منابع طبیعی و کشاورزی را نیز به گونه ای هوشمند مطرح می کنیم و اگر در مسائلمان هوشمندانه عمل نکنیم بسیار خسارت خواهیم دید. به نظر ایشان باید در اقتصادمان هوشمندانه عمل کنیم و از منابعمان هوشمندانه استفاده کنیم.
پس از آن اقای دکتر حسین نمازی دبیر فرهنگستان علوم در بیانات کوتاهی بر تشکیل این نوع جلسات تاکید کرد زیرا در این سخنرانی ها زمینه تبادل نظر بین دانشمندان فراهم می شود. به نظر ایشان کشاورزی هوشمند یک پدیده دینامیک و پویاست. به عقیده آقای دکتر نمازی عناصر مهم کشاورزی هوشمند، دانش، فناوری و روزآمد بودن است که البته کشاورزی هوشمند ترکیبی از به کاربردن دانش قدیم و جدید است که خود این ترکیب در حال تغییر است و از آن تحت عنوان خود اصلاح گری تعبیر می شود.
سپس آقای دکتر محمد شاهدی در اهمیت برگزاری چنین جلساتی مطالب کوتاهی بیان کرد. ایشان یادآور شد در ماجرای سیل اخیر گفته می شد که مسیل ها را اشتغال نکنید. به نظر آقای دکتر شاهدی در ژاپن هم بلایای طبیعی وجود دارد ولی به گونه ای از علم استفاده می شود که آسیب ها به حداقل برسد. ایشان تاکید کرد که لازم است در مسائلمان بیشتر به علم بها دهیم.
آقای دکتر علیرضا کوچکی عضو پیوسته گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم و دبیر جلسه، سخنران افتتاحیه بود. به عقیده ایشان در گذشته های دور علم و فناوری از هم جدا بودند و کشاورزان ما بر اثر تجربه، نحوه فعالیت ها و کارهایشان را در محیط پیدا می کردند و تغییرات اقلیم و پستی و بلندی های محیط را می شناختند اما پس از انقلاب علمی که دستاوردهای مهمی در به دست آوردن غذا داشت، نوسانات زیادی به چشم خورد؛ از جمله در اقلیم و خاک که متغیرهایی هستند که هیچ گاه ثابت نمی مانند. به نظر آقای دکتر کوچکی ما باید یک سیستم پس خور طبیعی در تولید غذا داشته باشیم که خود به خود تغییرات را درک کند و فعالیت مناسبی داشته باشد و این همان سیستم هوشمند است. به نظر ایشان در کشاورزی هوشمند می خواهند انسان کمتر فعال باشد و ماشین جای تفکر را بگیرد و کشاورزی هوشمند خودش تصمیم می گیرد کجا چه مقدار نهاده لازم دارد؛ بدین ترتیب در کشاورزی هوشمند با تغییرات محیطی سازگاری ایجاد می شود.
پس از سخنان افتتاحیه، سخنران کلیدی جلسه آقای دکتر عبدالمجید مهدوی دامغانی، سخنان خود را تحت عنوان «کشاورزی هوشمند؛ فرصت ها و چالش ها» ایراد کرد که خلاصه آن بدین شرح است:
«کشاورزی، فعالیتی است که همواره با فرصتها و تهدیدات گوناگون رویارو بوده است و کشاورزان موفق در طول تاریخ با هوشمندی و ذکاوت در پی غلبه بر محدودیتها و تنگناها، بهرهگیری از همه ظرفیتها و تبدیل تهدیدها به فرصت برای تولید موفق و پایدار محصولات کشاورزی بودهاند. کشاورزی هوشمند رهیافتی است دانشبنیان و مبتنی بر سازگاری، که به دنبال آن است با بهرهگیری از خدمات، عملیات و فناوریهای نوین و کهن در سامانههای کشاورزی موجب افزایش پایدار تولید، ارتقای تابآوری سامانه به مخاطرات گوناگون و کاهش پیامدهای تولید، از جمله انتشار گازهای گلخانهای شود. سه نکته از این تعریف بر میآید؛ نخست، کشاورزی هوشمند ضرورتاً «پایدار» است، بنابراین هر رهیافتی که همراه با پایداریِ درازمدت تولید و بهرهوری در سامانههای کشاورزی نباشد، «هوشمند» محسوب نمیشود. دوم، کشاورزی هوشمند دارای دو عنصر اصلی سختافزاری و نرمافزاری است: جزء سختافزاری کشاورزی هوشمند عبارت است از فناوریها و عملیاتی که امروزه از آن با عنوان «کشاورزی دقیق» یاد میشود. کشاورزی دقیق عبارت است از مدیریت سامانهی کشاورزی با در نظر گرفتن نوسانات موجود در مزرعه و با بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) که هدف اصلی آن بیشینهسازی بهرهوری و کمینهسازی مصرف نهادههاست. اجزای سامانهی کشاورزی دقیق عبارت است از جمعآوری دادههای گیاه زراعی، خاک و آب و هوا، ثبت اطلاعات در قالب نقشههای یارانهای، تجزیهوتحلیل این دادهها برای تعیین مقدار بهینه مصرف نهاده و ورود دادهها به سامانههای کنترلی که با هدایت رایانه (اینترنت اشیاء) عمل میکنند. در کشاورزی دقیق از فناوریهایی همچون سامانۀ موقعیتیاب جهانی (GPS)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تجزیه و تحلیل رایانهای تصاویر ماهوارهای و فراوری پیشرفتۀ دادهها و ارتباطات مخابراتی بهره گرفته میشود. جزء نرمافزاری کشاورزی هوشمند در «بینش» و «فلسفۀ» این رهیافت نمایان است که آن را الگویی بر پایهی سازگاری (و نه مقابله)، دانشبنیان (و نه صرفاً مبتنی بر فناوریهای تقلیلگرایانه) و تلفیقی از دانش و فناوری نوین و سنتی (و نه تکیهی صرف بر دانش و فناوری نوظهور) میداند. سوم، بر اساس آنچه از دو نکته پیشین بر میآید این که مهمترین عنصر کشاورزی هوشمند بهرهگیری از مجموعهای از دانش، فناوری، روزآمدی و خوداصلاحگری است که از آن با عنوان «اندیشهسپهر» در فضای کشاورزی پایدار هزارهی سوم یاد میشود. با این وصف، کشاورزی هوشمند رویکردی سازگارانه به شمار میرود که وجه کارکردی آن همان است که امروز از آن با عنوان «فشردهسازی پایدار»، یعنی بهرهگیری از همهی ظرفیتهای موجود در تولید پایدار محصولات و خدمات کشاورزی یاد می شود».
روابط عمومی فرهنگستان علوم
nike
Report