روزنامه اطلاعات، پنجشنبه 16 اسفند 1397:

مراسم پنجمین دوره تجلیل از مهندسان برجسته کشاورزی و منابع طبیعی دیروز در محل فرهنگستان علوم برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ما، دکتر عباس شریفی تهرانی،رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان در سخنان کوتاهی با اشاره به این که تاکنون ۲۵ مهندس برگزیده شده‌اند که نمایندگان برجسته مهندسان کشاورزی و منابع طبیعی کشور هستند، تأکید کرد: کشاورزی و منابع طبیعی به هیچ‌وجه از هم جدا نیستند و ما برای کشاورزی پایدار، باید منابع طبیعی پایدار و محیط‌زیست پایدار داشته باشیم وتخریب در منابع طبیعی منجر به تخریب کشاورزی خواهد شد.

دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم هم در سخنان کوتاهی با انتقاد از آشفتگی در تمامی امور به‌خصوص بخش کشاورزی گفت: انسان و کشاورزی از ابتدا با هم بوده‌‌اند و کشاورزی با شما احیا و با علم شما اصلاح و آشفتگی در آن هم رفع خواهد شد. وی افزود: امروز آشفتگی در پژوهش، علم و سایر امور هم وجود دارد و این آشفتگی در کشاورزی هم در این که کجا کشت کنیم؟ چه چیزی کشت شود؟ و چه مقدار کشت کنیم ؟وجود دارد که باید برای رفع این مشکل در کشور فکر شود. دکتر داوری اضافه کرد: حرف من این نیست که متصدیان در کشور کم‌کاری می‌کنند، اما وقتی گره کور می‌شود، باز کردنش هم سخت می‌شود.

سپس مهندس حسین شریعتمداری سرپرست مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران گفت: مشکل بزرگ کشور، مسأله آب است که تا ۵۰ سال پیش ما این مشکل را نداشتیم. ما در طول تاریخ کشور کم‌آبی بوده‌ایم ولی با همین آب کم خودمان را اداره می‌کردیم.

وی افزود: تا سال ۱۳۴۰ به طور متناوب دچار خشکسالی می‌شدیم، بعد از مدتی مشکل رفع می‌شد اما از زمان اصلاحات ارضی و خرد کردن زمین‌ها و رها کردن روش سنتی استفاده از آب و رفتن به سمت استفاده از آب‌های زیرسطحی و ساختن سد، میزان آب‌های سطحی ما نصف شده است. وی با انتقاد شدید از افزایش بی‌رویه استفاده از آب‌های زیرسطحی با حفر چاه‌های عمیق گفت: متأسفانه تعداد چاه‌های مجاز از سال ۵۰ به بعد ۱۷ برابر شده است و تعداد حفر چاه‌های غیر مجاز هم سالانه به ۲۶۰۰ چاه رسیده است.

شریعتمداری با تأکید بر این که ما هنوز به نقطه غیربازگشت نرسیده‌ایم، به محدودیت‌های پیش روی آب کشور اشاره کرد و گفت: نبود نقشه راه جامع که مورد وفاق عمومی اندیشمندان به‌خصوص ذینفعان باشد، نبود زمان کافی با توجه به این که بیش از پنج سال فرصت نداریم که وضعیت آب را تعیین تکلیف کنیم و نبود اراده‌ کافی برای حل مشکلات از محدودیت‌های اساسی برای رفع مشکل آب در کشورند.

دکتر بهزاد صادقی، مهندس برجسته کشاورزی و پدر زعفران هم با اشاره به این که کمتر می‌شود که یک بچه کشاورز پایش به این محافل باز شود و من امروز می‌خواهم صدای کشاورزان را در این جلسه بازگو کنم، گفت: مهم‌ترین مسأله در کشاورزی این است که در مسأله جمعیت ازکشاورز ایرانی مشورت نشده است و آینده کشاورزی ایران با این رشد بی‌رویه جمعیت با خطری بزرگ مواجه است.

وی افزود: در سال ۵۰ و در طول ۲۵۰۰سال، جمعیت ایران به ۳۵ میلیون نفر رسید، اما در طول این ۴۰ سال، ۴۷ میلیون نفر دیگر به آن اضافه کردیم که باید خشکسالی‌ و تغییرات اقلیمی را هم به آن اضافه کنیم. با این اوصاف ایران در طول چند سال آینده قادر به تأمین امنیت غذایی خودش نخواهد بود و به یک کشور آفریقایی مانند بیافرا تبدیل خواهیم شد.

دکتر صادقی با تأکید بر این‌که اقلیم ایران یک اقلیم نیمه بیابانی و خشک است و اختلاف ارتفاع و دما را در جای جای کشور داریم، افزود: این باعث می‌شود که گستره ایران، فضای وسیعی برای محیط‌زیست جانوری و گیاهی باشد، ‌طوری که ایران دارای ۱۹۷ گونه پستاندار، ۲۳۰ گونه خزنده، ۲۵۰ گونه پرنده و ۷ هزار گونه گیاهی است و البته در تمامی گونه‌های گیاهی، زعفران ویژگی‌ ممتاز دارد. وی با اشاره به این که زعفران نه فقط در میان گونه‌های گیاهی ایران بلکه در جهان منحصر به فرد است به تاریخ هشت هزار ساله زعفران در کشور اشاره کرد و گفت: درآمد زعفران در منطقه خراسان به تنهایی بیشتر از ۱۰ برابر درآمد نفت برای ساکنان این منطقه است، طوری که زعفران هم اکنون در منطقه خراسان برای صد هزار نفر شغل ایجاد کرده است، اما مهم‌ترین ویژگی زعفران مصرف کم آب آن است، آن هم در شرایطی که کم‌آبی در کشور لحظه به لحظه به بحران نزدیک می‌شود.

دکتر صادقی اضافه کرد: ما تاکنون ۸۵ درصد از آب کشور را مصرف کرده‌ایم و فقط ۱۵ درصد آن باقی مانده است و در آینده نزدیک دیگر کشاورزی در زمینه گندم، چغندر‌کاری و … نخواهیم داشت و فقط زعفران است که می‌تواند مانع مهاجرت گسترده مردمان ما شود.

وی مهم‌ترین چالش پیش‌روی کشت زعفران را قاچاق بی‌حساب و کتاب پیاز زعفران به کشورهای افغانستان و چین دانست و تأکید کرد: با توجه به این که در این کشورها از علم، بهره‌برداری صحیح می‌کنند، برداشت زعفران در یک هکتار ده کیلوگرم است در حالی که در ایران این رقم ۵ر۳ کیلوگرم است و این مسأله باعث خواهد شد که آن‌ها زعفران ارزان‌تر تولید و جایگاه جهانی ما را در تولید زعفران، مانند تولید فرش بگیرند.

دکتر جمال قدوسی، دیگر مهندس برجسته منابع طبیعی هم در سخنانی به چالش‌های آبخیز‌داری در کشور اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۵۱ که سد دز افتتاح شد، گفتند که این سد زودتر از سازنده‌اش از بین خواهد رفت و منظور هم فروپاشی سد نبود بلکه این بود که ظرفیت این سد بر اثر خاکی که در آن ورود می‌کند از بین می‌رود و ما با از بین‌رفتن خاک شاهد از بین رفتن اکوسیستم کشاورزی خواهیم بود.

وی با تأکید بر این‌که هشدار‌ها از حد خود گذشته است و ما نیاز به عمل داریم، افزود: از نظر علم در زمینه آبخیزداری‌در بالاترین سطح در دنیا قرار داریم و در اجرا هم مشکلی نداریم، اما نسبت به این مسأله بسیار مهم کم‌توجهی می‌شود.

دکتر قدوسی تأکید کرد: من معتقدم اگر به آبخیزداری عنایت بیشتر بشود ما مشکلی نخواهیم داشت اما آبخیزداری ما به سمتی رفته است که به آن توجه نشده است و اراده‌ای هم برای حل مشکلات آن وجود ندارد و ما نتوانسته‌ایم خودمان را با تغییرات هماهنگ کنیم. وی اضافه کرد: مشکل ما این است که جمع نیستیم. چرا دانشگاه‌ها از تجربیات اجرا استفاده نمی‌کنند؟ با توجه به کمبود آب اگر به دنبال توسعه پایدار هستیم باید به فکر مدیریت اکوسیستم‌ها باشیم و آب را در جایی که تولید می شود مصرف کنیم. ما مملکت کم‌آبی نیستیم اما اشتباه در مدیریت داشتیم و فقط یک اراده برای حل مشکل کم داریم.

دکتر سعد‌الله اسکندری، محقق و مشاور علوم باغبانی و گلخانه‌ای دیگر مهندس برجسته کشاورزی بود که در سخنانی با اشاره به این‌که استفاده از فناوری‌های جدید در محصولات گلخانه‌ای گامی مهم در جهت نیل به کشاورزی پایدار است، افزود: جمعیت جهان در ۶۰ سال گذشته دو برابر شده است و در سال ۲۰۵۰ به بیش از ده میلیارد نفر خواهد رسید و این زنگ خطری برای امنیت غذایی برای آحاد جامعه جهانی است و این در حالی است که در این مدت ۲۵ درصد از اراضی کشاورزی هم به دلایل مختلف از دسترس خارج خواهند شد و نوسانات اقلیمی را هم خواهیم داشت.وی افزود: از طرف دیگر فائو اعلام کرده است اگر بخواهد فقر و گرسنگی ریشه‌کن شود می‌بایست تا سال ۲۰۵۰ تولید محصولات غذایی ۷۰ درصد افزایش یابد. این در حالی است که در سیستم‌های کشاورزی معمولی از هر مترمربع ۴ کیلو گوجه فرنگی برداشت می‌شود و اگر از محیط گلخانه‌ای لوله‌ای استفاده شود هر مترمربع ۱۰ کیلو و اگر تغییراتی در آن ایجاد کنیم می‌توانیم از هر مترمربع ۵۰‌کیلوگرم گوجه‌فرنگی برداشت کنیم و در صورت استفاده از نور مصنوعی این رقم به ۸۰ کیلو خواهد رسید.

دکتر اسکندری با رد این گمانه که محصولات گلخانه‌ای آلوده به سموم شیمیایی هستند، گفت: اصولا محیط‌های کنترل شده، امکان تولید محصولات سالم‌تر را فراهم می‌کنند و به یقین می‌توان گفت که این‌گونه محصولات جزو سالم‌ترین محصولات کشاورزی هستند.

دکتر سیروس آزادی، مهندس برجسته برگزیده فرهنگستان علوم در سخنانی به تشریح پایه‌گذاری ایده استفاده از نیروهای نظام مهندسی منابع طبیعی در امر مدیریت مرتع و طرح‌‌های مرتعداری ضمن هماهنگی با نظام مهندسی و موفقیت‌های حاصل از آن سخن گفت. مهندس مهربخش حسین‌زاده عربانی، برگزیده برجسته مهندسی کشاورزی در سخنانی به تشریح عملکردش در تکثیر ماهیان کپور به روش چینی پرداخت و گفت: با توجه به مهاجرت گسترده به گیلان و مازندران و کمبود آب در بحث آبزی‌پروری، پیشنهاد ما شیلاتی‌ها این است که روی پروژه‌های نوین و تکنیک‌های جدید و استفاده از آب برای چندین بار تمرکز کنیم. مهندس شروین اردلان، برگزیده منتخب فرهنگستان علوم در مورد صنایع تبدیلی، فرصت‌ها و تهدید‌‌‌ها درسخنرانی‌اش تأکید کرد: اگر نتوانیم برای محصولات خودمان ارزش افزوده ایجاد کنیم، تمامی تلاش‌های ما به هدر خواهند رفت.

وی افزود: در شرایط تحریمی که برای خرید‌ نهاد‌ه‌های دام و طیور دچار مشکل و معضل هستیم، بهترین زمان یافتن جایگزین برای آن‌ها است و با یک بازنگری می‌توانیم موانع را از پیش روی برداریم.

بنابراین گزارش در پایان این مراسم به مهندسان برجسته کشاورزی از طرف دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم لوح تقدیر و جوایزی اهداء شد.