روز دوشنبه 10 آذر 1396، اولین وبینار «تحولات آموزش عالی در عصر کرونا» با موضوع چالش ها و فرصت ها، به همت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و با حضور نزدیک به 100 تن از اعضای فرهنگستان، استادان و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، متخصصان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بصورت مجازی برگزار شد. در این جلسه که به ریاست آقای دکتر رضا فرجی دانا استاد دانشگاه تهران و عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم تشکیل شد، 4 تن از استادان دانشگاه سخنرانی ایراد کردند. خلاصه ای از سخنان ایرادشده بدین شرح است:

در اولین سخنرانی آقای دکتر حسین قناعتی گفت: کرونا ویروس قوی‌ای نیست و بسیار راحت از میان می‌رود؛ اما مشکل اصلی‌ای که با این ویروس داریم این است که دوره‌ی بی‌علامتی آن بسیار زیاد است و شدیدا واگیردار است. دبیر اتاق فکر کرونای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به رویکردهای متفاوت کشورهای مختلف در مقابله با کووید-۱۹ گفت: هر کشوری در مواجهه با کرونا برخوردی داشت. مثلا در آلمان مردم با دولت هماهنگی بسیاری داشتند یا کره جنوبی به دلیل استفاده مناسب از آی‌تی و اعمال اقتدار شدید توانست بیماری را کنترل کند. عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: ۸ اسفند از طرق مختلف اعلام کردیم که نیاز به اعلام لاک داون وجود دارد که این موضوع رخ نداد. بعدتر در فروردین این قرنطینه اعمال شد که بعد از تقریبا یک ماه مجددا جامعه به حال خود رها شد و نتیجه آن را می‌بینیم.

دکتر قناعتی با بیان این که «اگر میزان کنترل اجتماعی به کمتر از ۱۰ درصد برسد، یک مبتلا ممکن است ۴۰۶ نفر را بیمار کند»، افزود: اگر فاصله اجتماعی تا ۷۵ درصد رعایت شود، این میزان به ۲.۵ نفر می‌رسد.

این پزشک در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ابتلای سرنشینان کشتی دیاموند پرنسس و ماجرای عجیب آن، گفت: سرنشینان کشتی دیاموند پرنسس به مدت یک ماه در کشتی و در کنار یکدیگر قرنطینه بودند. بنابراین از لحاظ اپیدمیولوژیک همه‌ی آن‌ها باید به کرونا مبتلا می‌شدند، اما حدود ۳۰ درصد این افراد مبتلا شدند. همین عدد اگر ضربدر ۸۰ میلیون جمعیت ایران شود؛ یعنی تقریبا ۲۵ میلیون نفر از مردم به کرونا مبتلا می‌شوند و بقیه به هیچ وجه بیمار نمی‌شوند.

وی افزود: ۹۰ درصد افرادی که به کووید-۱۹ دچار می‌شوند یا بدون علائم هستند یا به صورت خفیف این بیماری را تجربه می‌کنند. از میان ۱۰ درصد افرادی که دارای علامت هستند، تقریبا یک درصد آن‌ها فوت می‌کنند. با توجه به این درصدها، اگر کنترل درستی در این اپیدمی اعمال نشود، تقریبا ۶۰۰ هزار نفر از شهروندان تا آخر این بحران کشته خواهند شد.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی با تاکید بر این که«فعلا نه واکسنی وجود خواهد داشت و نه درمانی» گفت: همه‌ی این جنجال‌هایی که در خصوص فاویرپیراویر و رمدسیویر و تامی فلو و داروهای دیگر مطرح شد، دعواهایی تجاری بود و ما در این ماجرا فریب خوردیم.

وی با اشاره به فداکاری‌های کادر پزشکی در وضعیت شیوع کرونا گفت: ما در این بحران مشکل مدیریت داشتیم، زیرا غافلگیرانه رخ داد. این بحران با قرنطینه، اقتدار و بیماریابی فعال کنترل خواهد شد. کمک‌های دولتی باید وجود داشته باشد. طرح شهید سلیمانی که به طور مشترک توسط بسیج و وزارت بهداشت انجام می‌شود و هفته‌ی گذشته یک مرحله از آن اجرا شد، تاکنون نتیجه‌ی خوبی داشته است. اگر این طرح به صورت جامع انجام شود، تاثیرات مهمی خواهد داشت.

قناعتی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تحقیقات انجام شده در زمینه کرونا در ایران بیان کرد: در زمینه تحقیقات، ایران ۲.۵ برابر حد نرمال دنیا مقاله منتشر کرد، اما متاسفانه از میان دو هزار و خرده‌ای مقاله‌ای که منتشر شد، شاید حدود ۱۰۰ مقاله مفید باشد و این به وجود شهوت مقاله‌نویسی بدون توجه به کاربرد مربوط می‌شود. بسیاری از سوالاتی که محققان به آن‌ها پاسخ ندادند به این ربط دارد که مراکز وابسته به افراد قدرتمند اجازه ندارند کار دنبال شود.

به گفته‌ی این پزشک، در بحران کرونا، متاسفانه بیماران غیرکوویدی در این بحران بسیار ضربه خوردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با ابراز خوشحالی از توسعه و گسترش آموزش الکترونیکی و برگزاری وبینارهای مختلف در دوران شیوع کووید-۱۹ گفت: فرهنگ جدیدی در آموزش ایجاد شده است و این بحران ضمن سختی، فرصت‌های خوبی را هم ایجاد کرد. این دوران، بهترین ایام برای آموزش انترن‌ها بود و من یکی از مخالفان عدم حضور انترن‌ها در بیمارستان‌ها بودم.

وی در بخش پایانی این وبینار درباره زمان پایان بحران کووید-۱۹ گفت: طبق مدل‌های بیولوژیکی‌ای که محققان در دنیا ارائه کردند، طول این بحران دو سال تا دو سال و نیم است که یک سال آن گذشته و باید یک الی یک سال و نیم دیگر نیز طی شود تا این وضعیت پایان یابد. بسته به روش‌های پیشگیرانه باید تعداد مرگ‌ومیر را کاهش دهیم.

آقای دکتر علی‌اکبر صبوری در وبینار تحولات آموزش عالی در عصر کرونا که به همت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم برگزار شد، بیان کرد: برخی از ویروس کرونا به عنوان پژواک ناله‌ی زمین یاد می‌کنند چون در طول تداوم این وضعیت به مدت یک سال، بقای بیش از ۷۰۰ گونه‌ی گیاهی و جانوری حفظ می‌شود و بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب گازهای گل‌خانه‌ای و دی‌اکسید کربن کاهش می‌یابد. در آینده نزدیک دمای کره زمین پایین می‌آید. علاوه بر آن، کاهش چند صد میلیون تن زباله پلاستیکی و افزایش بهداشت عمومی به خصوص در کشورهای فقیر از ره‌آوردهای این ویروس خواهد بود.

وی با اشاره به تغییر سیستم آموزش و استفاده بهینه از فضای مجازی گفت: ویدیوکنفرانس‌ها و آموزش‌های تحت شبکه اینترنت، سرفصل تازه‌ای از آینده علم و آموزش نوین است. این به صورت غیرمستقیم و بعضا هم مستقیم رخ می‌دهد و در نتیجه می‌تواند از نابودی جنگل‌های بسیاری جهت چاپ کتب درسی و آموزشی در سراسر زمین جلوگیری کند. در جهان پس از کرونا انسان خردمندتر خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره مطالعه‌ای که پیرامون تحقیقات ایران در سال ۲۰۲۰ انجام شده است گفت: در این مطالعه، از داده‌های پایگاه WOS استفاده شد تا اسناد علمی نمایه شده با موضوع کرونا در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی، مورد بررسی قرار گیرد. در حوزه Science  تعداد مقالات ایران در سال ۲۰۱۹، ۴۷۶۴۵ عدد بوده است که این میزان در سال ۲۰۲۰ به ۴۵۸۱۴ رسید. در حوزه علوم اجتماعی، تعداد مقالات از ۳۲۱۰ سال ۲۰۱۹، به ۳۵۱۹ در سال ۲۰۲۰ رسیده است. در حوزه هنر و علوم انسانی، تعداد مقالات در سال ۲۰۲۰ ، ۲۴۶ بوده است در حالی که در سال ۲۰۱۹ ، ۲۵۲ مقاله در این زمینه‌ها منتشر شد.

صبوری ادامه داد: از میان دو میلیون سندی که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است،  ۳۱۷۹۴ مورد درباره کووید-۱۹ بوده است. از این میان، آمریکا با ۹۱۶۱ مقاله در رتبه اول قرار گرفته و بعد از آن چین قرار دارد. رتبه ایران در این حوزه ۱۲ است در حالی که در رتبه‌بندی از لحاظ تعداد مقالات در زمینه‌ی علوم رتبه‌ی ۱۴ را داریم.

استاد ممتاز دانشگاه تهران درباره مقالات حوزه علوم اجتماعی بیان کرد: در حوزه‌ی علوم اجتماعی، از میان ۳۵۶۸۰۶ سند علمی تهیه شده در دنیا، امریکا، انگلیس و چین در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. ایران در جایگاه ۲۹ قرار دارد. از این تعداد مقاله‌ی منتشر شده در سراسر دنیا، ۲.۱ درصد مقالات به کووید-۱۹ مرتبط بوده است. ایران رتبه‌ی ۱۴ را در این رده‌بندی دارد.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه علوم انسانی و هنر، از ۷۴ هزار و ۲۴۳ مقاله‌ی منتشر شده، ایران با ۲۴۶ مقاله رتبه‌ی ۳۷ جهان را داراست. از کل سندهای علمی تولید شده در زمینه علوم انسانی و هنر، فقط ۰.۲۱ درصد به مقالاتی با موضوع کووید-۱۹ اختصاص دارد که ایران با چهار مقاله در رتبه‌ی هفتم جهان است البته این چهار مقاله از هیچ کدام از دانشمندان ایرانی نبوده، بلکه متعلق به یک استاد آمریکایی است که فرصت مطالعاتی در دانشگاه شیراز گذرانده و در مقالات خود از افیلیشن دانشگاه شیراز استفاده کرده است.

این استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک افزود: به طور کلی، ایران با ۷۸۶ مقاله مرتبط با کووید-۱۹ در جایگاه سیزدهم قرار دارد و ۲.۳ درصد مقالات مربوط به این بیماری توسط ایران منتشر شده است. این در شرایطی رخ داده است که دانشگاه‌های ما واقعا از لحاظ مالی در مضیقه بوده‌اند. در سال ۲۰۲۰ رتبه‌ی علمی ایران از لحاظ کمیت انتشارات در همه‌ی موضوعات، پانزدهم است.

صبوری با بیان این که «مقالات ایرانی در ۳۸۸ مجله دنیا منتشر شده است»، گفت: میانگین کیفیت مقالات ایرانی منتشر شده، Q2 بوده است که بیانگر کیفیت خوب این اسناد است. ۷۸۶ مقاله‌ای که از ایران در خصوص کووید-۱۹ منتشر شده است اچ ایندکس ۲۵ را طی کمتر از یک سال کسب کرده‌اند و ۳۲۱۷ مورد ارجاع به آن‌ها داده شده است؛ یعنی میانگین ارجاع به هر مقاله ایرانی چهار است و این عدد بسیار خوبی است. مقالاتی با ۱۴۰ و ۱۱۱ ارجاع وجود داشته است.

وی اظهار کرد: دانشگاه هاروارد با ۷۷۱ سند علمی در زمینه کووید-۱۹ رتبه‌ی نخست را در میان دانشگاه‌ها دارد. غالب مقالات ایرانی از سوی دانشگاه علوم پزشکی تهران به ثبت رسیده است. پس از آن، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار دارند. دانشگاه تهران نیز ۲۶ مقاله در زمینه کووید-۱۹ ثبت کرده است.

صبوری در ادامه با اشاره به حمایت‌های مالی از پژوهش‌ها بیان کرد: تحقیقات مرتبط با کووید-۱۹ در ایران، توسط دانشگاه‌ها حمایت مالی شده‌اند و هیچ مورد حمایتی از صندوق پژوهشگران و فناوران کشور و نظایر آن دیده نشده است. اما دو مورد حمایت مالی از سوی بنیاد قطر مشاهده شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره حمایت‌های مالی از تحقیقات علمی در آمریکا گفت: NSF و NIH مهم‌ترین و بزرگترین بنگاه‌های ارائه دهنده گرنت پژوهشی به استادان و محققان از میان حدود ۵۰ بنگاه ریز و درشت در کشور آمریکا است. در سال ۱۹۵۸، با نگرانی شدید پیش آمده در آمریکا از خبر پیشتازی اتحاد جماهیر شوروی سابق، بودجه NSF از ۳.۵ میلیون دلار به ۴۰ میلیون دلار افزایش یافت. در شماره پنج ماه ژوئن مجله ساینس خبر مهمی درباره لایحه‌ی افزایش بودجه بنیاد ملی علم آمریکا (NSF)  به چاپ رسیده است که بر اساس آن بودجه‌ی این نهاد از هشت میلیارد دلار سالیانه به ۴۰ میلیارد دلار ظرف پنج سال رسیده است. این جهش، دومین جهش اعتباری در عمر ۷۰ ساله‌ی این موسسه است و با احساس خطر از عقب افتادن در توسعه تکنولوژیک از چین حاصل شده است.

صبوری در پایان با اشاره به فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید ماسک، ساخت ونیتلاتور و کیت‌های تشخیص کرونا بیان کرد: توسعه، پیشرفت، قدرت، برتری اقتصادی، سلامتی و رفاه جامعه و در نهایت ابرقدرتی، در گرو پژوهش و تحقیق بوده و حتی در کمبودها و بحران‌های سنگین اقتصادی، نه تنها از اعتبارات پژوهشی نباید کاست، بلکه برای مقابله با این طوفان، باید دست به دامن محققان شد و بر اعتبارات پژوهشی افزود. توانایی، دانایی می‌خواهد و این نیازمند تحقیق است.

آقای دکتر عبدالرضا سیم‌چی در وبینار تحولات آموزش عالی در عصر کرونا که به همت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم برگزار شد، بیان کرد: شاید در اخبار و سخنرانی ها شنیده باشید که دانشگاه های ایران در به راه‌اندازی آموزش مجازی موفق عمل کرده‌اند اما این سوال وجود دارد که آیا این رویکرد بر حسب یک تحول درون‌سازمانی بوده یا یک اجبار باعث شده که دانشگاه‌های ما به این سمت هدایت شوند؟ ما به استفاده از بسترهای خارجی وابسته هستیم که به همه‌ امتیازات آن‌ها دسترسی نداریم و این یک زنگ خطر برای آموزش عالی ایران است. آموزش برخط در دنیا سالهاست که رایج است. مثلا دانشگاه MIT، بیش از ۲۰ سال است که کورس‌های آنلاین ارائه می‌دهد. دانشگاه‌های ما از قبل به فکر آموزش آنلاین نبوده‌اند و یا حداقل آن را خیلی جدی نگرفتند تا بتوانیم یک بستر داخلی برای آموزش مجازی ارائه کنیم.

وی با بیان این که «در ادبیات جهانی، آموزش برخط به چهار دسته‌ی آموزش از راه دور، آموزش مجازی، آموزش الکترونیک و آموزش ترکیبی تقسیم می‌شود» گفت: واقعیت این است که مفهوم آموزش برخط این است که محتوای آموزش از قبل برای آموزش آنلاین آماده شده است. این در حالی است که در ایران شرایط اضطراری پیش آمد که همکاران ما مجبور شدند آموزش برخط را بدون توجه به به‌روزرسانی محتواهای درسی آغاز کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف اظهار کرد: ما از ۲۵۰ محقق برجسته‌ی کشور پرسیدیم چه قدر زمان صرف کردید که مطالب آموزش آنلاین را آماده کنید. ۸۱ درصد وقت بیشتری نسبت به آموزش حضوری صرف کردند این نتیجه حاکی از این است که اگر چه دانشگاه‌های ما عملکرد خوبی داشتند اما آمادگی این تغییر را نداشتند.

وی افزود: در رابطه با کیفیت ارائه مطالب، ۳۵ درصد اعلام کردند کیفیت آموزششان پایین‌تر آمده است و این هشداری برای آموزش عالی کشور است. دانشگاه‌های مختلف روش‌های متفاوتی را برای ارزشیابی به کار بردند. ۶۲ درصد همکاران اعلام کردند سطح نمرات دانشجو تغییر نکرده است. ۵۳ درصد آن‌ها اعلام کردند که در امتحانات تخلف صورت گرفته است. ۱۱ درصد تخلفات گسترده را گزارش کردند و این زنگ خطری برای آموزش عالی است.

این استاد دانشگاه با بیان این که «آن چه که در دنیا مطرح می‌شود این است که آموزش در دنیا در پنج بعد تحت تاثیر قرار می‌گیرد» افزود: در آینده، استفاده از روش‌های مجازی بسیار گسترده‌تر خواهد شد و در کنار روش‌های سنتی رشد می‌کند. محتوای آموزش آنلاین به شدت افزایش خواهد کرد و بحث مالکیت معنوی مطرح می‌شود. نکته‌ی بسیار مهمی که آموزش عالی ایران نباید از آن غافل شود افزایش همکاری‌های آموزشی چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی میان دانشگاه‌ها است. علاوه بر آن، ارزش‌یابی‌ دانشجویان متد جدیدی را می‌طلبد و برنامه‌های درسی به صورت ترکیبی با انعطاف‌پذیری بالا و اختصاصی‌شده ارائه خواهد شد.

وی افزود: باید در کشور زیرساخت‌های مناسب برای آموزش برخط تهیه شود. لازم است نرم‌افزارهایی داشته باشیم که آموزش مجازی‌ ما وابسته به نرم‌افزارهای خارجی نباشد. همکاری‌های بین‌المللی را افزایش دهیم و استادان را توانمند کنیم.

سیم‌چی درباره عملکرد دانشگاه‌های ایران در دوران شیوع کرونا بیان کرد: بی‌شک دانشگاه‌های ایران با توجه به بودجه و عملکردی که داشتند بسیار خوب در دوران شیوع کرونا عمل کردند. اما لایه‌های پنهانی هم وجود دارد. اکثر دانشگاه‌های ایران به طور اختصاصی پٰروژه تعریف کردند مثلا دانشگاه تبریز ۵۰ پروژه، دانشگاه شیراز ۴۵ طرح، دانشگاه فردوسی مشهد ۳۰ دانشگاه شریف ۲۲ دانشگاه خواجه نصیر ۱۵ و دانشگاه علامه طباطبایی ۱۳ پروژه تعریف کردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: ۸۰ درصد مقالات نگاشته شده در ایران در خصوص کووید-۱۹ در زمینه پزشکی است و فقط دو درصد این مقالات در حوزه علوم اجتماعی نوشته شده است. این در حالی است که آثار اجتماعی کرونا کمتر از آثار پزشکی آن نیست.

وی با اشاره به ساخت محصولات فناورانه در زمینه بهداشت و درمان، فناوری اطلاعات و طراحی مدل‌های تحول تاب آوری گفت: اگر ما در دوران اضطرار هستیم مدیریت فناوری و پژوهش نیز باید در دوران اضطرار باشد. من نشنیده‌ام که دانشگاهی اعلام کند مدیریت پژوهش و فناوری را تغییر داده است. اگر بین وزیر بهداشت و معاون پژوهشی‌اش اتفاقاتی را می‌شنوید به نظر من یکی از عللش این است.

سیم‌چی با بیان این که «در دنیا گرنت‌های پژوهشی بسیاری بر تحقیقات کووید-۱۹ صرف شد» گفت: آیا ما در ایران هم این مبالغ را صرف کردیم؟ در کدام یک از دانشگاه‌های ایران یا وزارت علوم اعلام شد که ما گرنت پژوهشی خاصی در سطح ملی برای کرونا تعریف می‌کنیم؟ تنها گرنتی که اعلام شد گرنتی ملی برای همکاری ایران و چین است.

این استاد دانشگاه درباره تغییراتی که در آینده در عرصه پژوهش و فناوری رخ می‌دهد گفت: آن چه که در دنیا اعلام می‌شود این است که زیرساخت‌های دیجیتالی پژوهش و مدیریت پژوهش تغییر خواهد کرد. ارتباطات مجازی، هوش مصنوعی به شدت گسترش خواهد یافت. تمرکززدایی از ظرفیت‌های پژوهشی و رونق حوزه‌های بین‌رشته‌ای قطعا در دوران پساکرونا رخ می‌دهد که وزارت علوم و بهداشت باید به آن توجه کنند.

آقای دکتر حسین معماریان در این وبینار با اشاره به نتایج نظرسنجی از ۵۶۰ دانشجوی مهندسی درباره آموزش غیرحضوری گفت: اغلب دانشجویان معتقد بودند در کلاس‌های برخط، عدالت آموزشی بهتر از کلاس‌های حضوری رعایت نشد.بیشتر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، با گزاره‌ی "مشتاقم بار دیگر تجربه آموزش غیرحضوری را تکرار کنم" مخالفت کردند اما اغلب آن‌ها معتقدند ترکیب آموزش برخط و آموزش حضوری مفیدتر است.

رئیس کرسی یونسکو در آموزش مهندسی ضمن بیان ابن مطلب، درباره‌ این نظرسنجی گفت: این نظرسنجی با هدف آگاهی از واکنش دانشجویان مهندسی پس از گذشت یک نیم سال تحصیلی غیرحضوری و با همکاری کرسی یونسکو و انجمن آموزش مهندسی انجام شد و در آن۵۶۰ پاسخ از ۹ دانشگاه ثبت شد که عمده این دانشجویان در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و امیرکبیر تحصیل می‌کردند.

استاد دانشگاه تهران درباره برخی نتایج این نظرسنجی گفت: بر اساس نتایج این نطرسنجی،درصد زیادی از دانشجویان ساعات بسیار کمی را در کلاس‌های بر خط حضور داشتند با این که واحدهای معمول را اخذ کرده بودند. ۶۷ نفر از شرکت‌کنندگان اعلام کردند کمتر از یک ساعت در هفته مطالعه داشتند و نتایج این نظرسنجی نشان داد اغلب دانشجویان از لپ‌تاپ استفاده می‌کردند.

به گفته‌ عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم، نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد به طور کلی، در برقراری ارتباط برخط مشکلی وجود نداشته است. همچنین اغلب دانشجویان اعلام کرده‌اند شرایط محل سکونت برای شرکت در کلاس‌های برخط مناسب بوده است. همچنین اغلب شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی معتقدند در کلاس برخط تعامل بین مدرس و دانشجویان و میان دانشجویان با یکدیگر کمتر از کلاس‌های حضوری بوده است.

معماریان با بیان این که «اغلب دانشجویان با گزاره‌ی "تدریس و ارائه‌های غیرحضوری استادان بهتر از روش حضوری بوده است" مخالف بودند» گفت: علاوه بر این، بیشتر آن‌ها با جمله‌ی تکالیف و مطالب درسی بارگذاری شده بیشتر از شیوه حضوری بوده است، موافق بودند. همچنین، آن‌ها مخالفت خود را با جمله‌ی "در دروسی که مستلزم فعالیت‌های عملی و آزمایشگاهی بود به مشکلی برنخوردم" اعلام کردند.

وی افزود: نتایج این نظرسنجی نشان داد اغلب دانشجویان معتقد بودند در کلاس‌های برخط، عدالت آموزشی بهتر از کلاس‌های حضوری رعایت نشد.بیشتر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، با گزاره‌ی "مشتاقم بار دیگر تجربه آموزش غیرحضوری را تکرار کنم" مخالفت کردند اما اغلب آن‌ها معتقدند ترکیب آموزش برخط و آموزش حضوری مفیدتر است.

بر اساس یافته های این نظرسنجی، نفر از شرکت‌کنندگان با جمله‌ "فرآیند یاددهی و یادگیری غیرحضوری از کاستی‌های زیادی برخوردار است" به طور صددرصدی موافق بودند.

به گفته‌ ایشان در پایان، اغلب این دانشجویان مهندسی بیان کردند که سلامت برگزاری امتحان‌های برخط از آزمون‌های حضوری کمتر بوده است.

روابط عمومی فرهنگستان علوم